Gần 60 năm kể từ lần đầu tiên Bác Hồ về thăm Vĩnh Phúc (02/3/1963-02/3/2023), thật tự hào với người dân Tam Đảo vì đã 2 lần được vinh dự đón Bác Hồ về thăm với những dấu ấn đặc biệt không thể nào phai.
Tam Đảo được biết đến không chỉ là danh thắng nổi tiếng, một nơi nghỉ dưỡng lý tưởng mà ở đó còn lưu giữ nhiều di tích lịch sử – văn hoá có ý nghĩa của dân tộc Việt Nam. Từ những năm 1904, người Pháp đã phát hiện ra tiềm năng du lịch và xây dựng, lúc đó gọi là “Trạm nghỉ mát mùa hè Tam Đảo”, nhằm phục vụ cho những quan chức người Âu ở Bắc Kỳ. Phải mất trên 30 năm xây dựng, khu nghỉ mát Tam Đảo mới cơ bản hoàn thành gồm gần 200 biệt thự lớn, nhỏ của tư nhân, khách sạn, nhà hàng, trạm bưu điện, nhà thờ, khu vui chơi, đường dạo, đồn binh và các hạ tầng như điện, nước, đường lên, xuống.
Bác Hồ về thăm Vĩnh Phúc
Khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp bùng nổ, thực hiện lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, tỉnh Vĩnh Phúc đã tiêu thổ kháng chiến từ năm 1947 – 1949. Trong thời kỳ này, Tam Đảo đã bị phá trụi, trở nên hoang tàn. Sau khi cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi (1954), đầu năm 1955, Chính phủ đã giao nhiệm vụ tái thiết Khu nghỉ mát Tam Đảo cho Bộ Kiến trúc đảm nhiệm. Ngay từ mùa xuân 1955, hàng trăm công nhân lao động đã tới Tam Đảo để bắt đầu nhiệm vụ nặng nề là làm sống lại nơi nghỉ dưỡng mà người Pháp đã mất gần 40 năm đầu tư cùng hàng ngàn người dân từ khắp nơi đã đổ mồ hôi, công sức và cả máu để tạo dựng nên.
Bác Hồ tại nơi thi công khu du lịch Tam Đảo
Điều bất ngờ và xúc động đối với cán bộ và công nhân viên công trường tái thiết khu nghỉ mát Tam Đảo là đúng vào dịp ngày sinh lần thứ 65 của Bác (19/5/1955), Bác đã lên thăm Tam Đảo. Đây là lần đầu tiên Bác đến thăm, kiểm tra, động viên cán bộ, công nhân viên đang ngày đêm hàn gắn vết thương chiến tranh trên vùng đất Tam Đảo – Vĩnh Phúc. Nơi Bác đến là công trình phục vụ chuyên gia các nước xã hội chủ nghĩa anh em đã giúp ta xây dựng nền công nghiệp tại miền Bắc sẽ lên nghỉ mát cuối tuần. Bác ân cần thăm hỏi, động viên anh chị em kỹ sư, cán bộ, công nhân đang thi công trên công trường sẽ làm sống lại vẻ đẹp mà thiên nhiên đã ban tặng cho con người, xứng đáng là khu nghỉ mát do chúng ta làm nên trên đống hoang tàn của chiến tranh.
Bác đứng trên nền di tích đồi toàn quyền
Chắc ít ai được biết vào năm 1968, khi tuổi đã cao, sức khoẻ có phần giảm sút nhưng Bác vẫn có chuyến công tác lên Tam Đảo – Vĩnh Phúc, đó cũng là chuyến công tác lên Vĩnh Phúc cuối cùng của Người. Ngày 27/7/1968, vào 5h15 phút sáng, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng đoàn công tác xuất phát từ Hà Nội đến Tam Đảo. Người họp với các đồng chí Quân uỷ Trung ương, phát biểu ý kiến với Quân uỷ rồi trở về ngôi nhà gỗ ở khu Giao tế. Khoảng 10 giờ, Người hẹn đồng chí Bùi Quang Tạo – Bộ trưởng Bộ Kiến trúc tới làm việc. 11 giờ, Bác ăn cơm trưa với các đồng chí Lê Duẩn, Lê Trọng Tấn, Bùi Quang Tạo. Sau buổi chiều, vào 17 giờ, Bác ăn cơm với các đồng chí lái xe và bảo vệ. Đ/c Văn (Đại tướng Võ Nguyên Giáp) sang chào Bác về Hà Nội trước. 17 giờ 45 phút, Chủ tịch Hồ Chí Minh rời khu nghỉ mát Tam Đảo về Hà Nội.
Những lần đến Tam Đảo Bác đều ở ngôi nhà gỗ ở khu Giao tế tại lưng chừng núi. Khu này có 2 ngôi nhà gỗ chung một kiểu kiến trúc, cách nhau chừng 30 mét. Phía sau nhà số 1 có căn hầm bằng bê tông do công binh ta đào để trú ẩn tránh chiến tranh phá hoại bằng không quân của giặc Mỹ. Hầm khá dài, gấp khúc, có hệ thống điện chiếu sáng và cánh cửa sắt dầy che chắn. Phía trước nhà số 2 có cây ổi và chiếc ghế bằng xi măng. Thời kỳ chưa có chiến tranh, Bác lên Tam Đảo thường nghỉ tại ngôi nhà này. Buổi sáng sớm và chiều tối Bác thường ngồi nghỉ dưới gốc cây ổi hoặc trên ghế đá đọc sách, báo hoặc chuyện trò với cán bộ Trung ương, cán bộ Chính Phủ, cán bộ địa phương, cán bộ chiến sỹ bảo vệ cùng đi với Bác. Sau này, khi giặc Mỹ bắn phá miền Bắc, Bác lên Tam Đảo, các đồng chí phục vụ mời Bác nghỉ ở nhà số 1 cho gần hầm trú ẩn hơn. Hiện nay, hai ngôi nhà gỗ đã không còn nữa, chỉ còn lại căn hầm trú ẩn.
Nhà gỗ nơi Bác ở tại Tam Đảo
Cảnh quan Khu du lịch và Di tích lưu niệm về Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Tam Đảo hiện nay vẫn đủ điều kiện để tôn tạo, phục hồi, phát huy giá trị, phục vụ cho công tác tham quan, nghiên cứu và giáo dục truyền thống. Trong suy nghĩ của mỗi chúng ta, dù là du khách trong tỉnh hay ngoài tỉnh, nội địa hay quốc tế, nếu 1 lần được nghe hay tìm hiểu những giá trị lịch sử và ý nghĩa của những lần Bác Hồ lên Tam Đảo chắc chắn chuyến đi nghỉ dưỡng, khám phá tại Tam Đảo sẽ thêm nhiều điều giá trị.
Tam Đảo đang tiếp tục phát triển để xứng đáng với những lời căn dặn của Bác lúc sinh thời. Trong thời chiến cũng như thời bình, Đảng bộ và nhân dân Tam Đảo luôn có những đóng góp xứng đáng vào thành công của tỉnh, của đất nước. Khu du lịch Tam Đảo ngày nay đã trở thành một trọng điểm du lịch trọng điểm của tỉnh, là khu Du lịch Quốc gia và trở thành Thị trấn Du lịch hàng đầu Thế giới với nhiều khách sạn lớn nhỏ, nhiều dịch vụ du lịch phục vụ hàng vạn lượt khách mỗi năm.
Nguyễn Hảo
